De afkorting LKK staat voor Landelijke Kwaliteitsmonitor Kinderopvang.
Kwaliteit van kinderopvang is heel belangrijk voor het welbevinden en de ontwikkeling van kinderen. Elk jaar voert het consortium LKK, bestaande uit de Universiteit Utrecht en Sardes, voor het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid een kwaliteitsmeting uit in alle vormen kinderopvang: kinderdagopvang, peuteropvang, buitenschoolse opvang en gastoudersopvang.
De meting brengt in beeld wat de kwaliteit van de kinderopvang is. Er worden veel verschillende onderdelen van kwaliteit onderzocht, zoals de kwaliteit van interacties tussen pedagogisch professionals en kinderen in de groep, maar ook het aanbod van professionalisering in de organisatie. Het regelmatig meten van kwaliteit zorgt ervoor dat we meer begrijpen over hoe kwaliteit zich ontwikkelt in de tijd en welke rol veranderingen in beleid (zoals IKK) hierin spelen. Resultaten van de metingen kunnen zo bijdragen aan een verdere verbetering van de kwaliteit en het landelijk beleid hierin. Daarbij betrekken we een klankbordgroep waarmee we de resultaten duiden en omzetten in aanbevelingen voor de sector.
Elk jaar worden er uit het Landelijk Register Kinderopvang (LRK) opvanglocaties geloot. Is uw locatie geloot? Dan nemen wij contact met een leidinggevende op. Als de leidinggevende na overleg met het team aangeeft mee te willen doen, plannen we in samenspraak een dagdeel in om te komen observeren.
Er komen twee getrainde observatoren een ochtend of middag langs bij de opvang. Zij observeren, maken aantekeningen op papier en filmopnames met een tablet. Dit duurt ongeveer 4 á 5 uur. Het bezoek kan iets langer duren als er baby’s én peuters in de groep zitten, omdat er dan meer te zien is. Tussendoor kunnen de observatoren vragen stellen, maar zij zullen vooral proberen geen aandacht te trekken. Pedagogisch professionals doen gewoon hun werk, alsof de observatoren er niet zijn.
Wanneer we langskomen observeren wij de hele groep. We willen alleen ook graag informatie over hoe individuele kinderen de opvang ervaren. We maken video’s zodat we naar individuele kinderen kunnen kijken. Dit is bijvoorbeeld belangrijk voor het onderzoeken van het welbevinden van kinderen.
Er komt één getrainde observator een deel van de dag langs bij de gastouder. Tijdens het bezoek observeert hij/zij en maakt hij/zij aantekeningen op papier. Er wordt niet gefilmd. Hoe lang de observator langskomt, hangt af van de leeftijd van de kinderen. Als er kinderen uit één leeftijdscategorie aanwezig zijn (baby, peuter of schoolleeftijd) dan is de observator ongeveer 5 uur aanwezig. Als er kinderen van verschillende leeftijden worden opgevangen, kan het iets langer duren. Tussendoor kan de observator vragen stellen, maar hij/zij zal vooral proberen geen aandacht te trekken. De gastouder doet gewoon zijn/haar werk, alsof de observator er niet is.
LKK gebruikt dezelfde instrumenten om kwaliteit te meten als in eerder onderzoek, zoals de ITERS/ECERS-R om de globale kwaliteit te meten en de NCKO-schalen voor de interactievaardigheden van pedagogisch medewerkers. Zo kunnen veranderingen in de kwaliteit over de tijd goed worden gevolgd. Verder worden er ook andere internationaal veelgebruikte instrumenten toegepast, zoals de CLASS. Hierdoor is er ook een internationale vergelijking mogelijk. De leeftijdsspecifieke versies van de CLASS geven een goed beeld van de interacties voor zowel de emotionele kwaliteit, zoals de sensitiviteit en de mate van kindgerichtheid en autonomiebevordering, als de educatieve kwaliteit, bijvoorbeeld de ondersteuning van exploratie en de stimulering van de cognitieve en taalontwikkeling van kinderen. Daarnaast zijn er vragenlijsten voor pedagogisch medewerkers, gastouders en leidinggevenden die meer inzicht geven in medewerker-, groeps- en organisatiekenmerken en het aanbod van spel en activiteiten in de groep.
Meedoen aan LKK is in het belang van de hele kinderopvangsector! Zo ontstaat namelijk een goed beeld van de kwaliteit. Daarnaast levert het een locatie ook wat op. Deelnemende locaties ontvangen een cadeaubon van € 20,-. Gastouders krijgen een bon ter waarde van € 50,-. Nadat kwaliteitsmetingen hebben plaatsgevonden wordt een korte terugkoppeling gedeeld waarin enkele tips en tops staan.. Zo is te zien waarop de locatie al goed scoort en welke punten verder verbeterd kunnen worden. Daarmee krijgt u (meer) grip op de pedagogische kwaliteit. Hoe zo’n terugkoppeling eruitziet, kunt u hier zien.
Zowel locaties van lagere als hogere kwaliteit hebben in 2017-2019 deelgenomen aan LKK. Landelijk voldoet zo’n 57% van alle locaties aan alle kwaliteitseisen van de GGD-inspectie en krijgt daarmee ‘code groen’. In de LKK-steekproef is het percentage aan deelnemende ‘code groen’ locaties vergelijkbaar, maar iets lager: 51%. Het aandeel aan locaties dat landelijk ‘code rood’ krijgt – waar de inspectie zich ernstig zorgen over maakt en verscherpt toezicht op houdt – is 4%. In de LKK-steekproef is dit percentage vergelijkbaar, maar iets hoger: 8%. Deze vergelijking laat zien dat de locaties die aan LKK deelnemen, representatief zijn voor de kinderopvangsector en een realistisch beeld van de kwaliteit schetsen.
De kwaliteit van de kinderopvang wordt al sinds 1995 gemeten in opdracht van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. In de jaren 1995, 2001, 2005, 2008 en 2012 werd er een kwaliteitsmeting verricht. Met kleine steekproeven, van steeds wisselende organisaties en opvanggroepen (respectievelijk 43, 51, 42 groepen bij de eerste drie metingen en 50 groepen in 2012). In 2008 is er eenmalig een steekproef van 200 groepen genomen. Vanaf 2017 wordt de kwaliteit jaarlijks gemeten in steekproeven van 32 locaties per opvangsoort, behalve de gastouderopvang waar soms grotere aantallen zijn meegenomen. Om de betrouwbaarheid van de gegevens te verhogen en de conclusies te versterken, worden de jaarlijkse metingen gecombineerd in periodes. Van 2017-2024 hebben er meer dan 200 locaties per opvangsoort meegedaan (in totaal zo’n 900 groepen).
Om op een groep te observeren of video-opnames te maken, is er toestemming nodig van de leidinggevende van de opvanglocatie, de pedagogisch medewerkers of gastouder, en de ouders van de kinderen. Als er geen toestemming is om een kind te observeren of filmen, overleggen we met pedagogisch medewerkers of gastouder hoe we het kind buiten het onderzoek kunnen houden. De verzamelde gegevens worden door ons strikt vertrouwelijk behandeld en geheel anoniem gebruikt. Wij houden ons aan de beroepscode voor wetenschappelijk onderzoek en volgen de richtlijnen van de Europese Unie voor de opslag en bescherming van privacygevoelige gegevens.
De geanonimiseerde gegevens worden gedurende 10 jaar op een beveiligde locatie van de Universiteit Utrecht bewaard conform de richtlijnen van de Europese Unie en de Universiteit Utrecht.
Dan beantwoorden we die graag. Neem gerust contact met ons op.
De brancheorganisaties Kinderopvang onderschrijven het belang van deelname aan LKK middels deze aanbeveling